SCHOOL=
MATERIAAL
_Maartje

Het artikel School as Material van Melissa Bremmer, Emiel Heijnen en Jorge Lucero(2018) inspireerde mij enorm. Na diverse stages merkte ik dat het zelfstandig werken als kunstdocent heel wat andere taken en situaties met zich meebrengt. Best even schakelen om te opereren in een schoolsysteem met allerlei geschreven, maar vooral ook ongeschreven regels. Enerzijds voelde ik me alleen en lost in space en anderzijds voelde ik me opgesloten in al die regels en kaders en verwachtingen. Het artikel bracht mij ruimte! Je kunt iets doen, je kunt binnen een strak systeem je kunstpraktijk naar binnen halen. Je hoeft niet eens regels te breken, maar je kan de ruimte vinden die er is.  

Onze docent Pavèl van Houten inspireerde me ook om aan de knoppen van lesaspecten te draaien. Ook hier is ruimte vinden. Zo heb ik gespeeld met de opstelling van de leerlingen, de volgorde van elementen in de les en het toepassen van mijn eigen werk in de klas. Wel heb ik ervaren dat het in de ISK (Internationale SchakelKlas) extra belangrijk is om eerst de veiligheid te waarborgen, voordat je aan de knoppen van die lesaspecten draait.

> Lees ook: veilig breken
> Lees ook: hoe Ashley op een ISK aan de knoppen draait

KADER=
SPEELRUIMTE

_Maartje

Lessenserie - huis & stad

Leerlingen hebben elkaar geïnterviewd en het door de ander beschreven huis getekend. Uit eerdere ervaringen wist ik dat je privé woonsituatie delen met de klas best confronterend kan zijn. Daarom heb ik het op “een huis” gehouden. Zo kon de leerling zelf kiezen wat voor huis dan. In de praktijk beschreven veel leerlingen toch waar ze nu wonen of waar ze in het land van herkomst woonden, maar er waren ook leerlingen die helemaal los gingen met gekke dingen bedenken.

Beschrijf een huis aan een medeleerling die het ondertussen tekent.

In een volgende les hebben zij in duo’s een droomhuis gebouwd. Van deze droomhuizen hebben we vervolgens met de groep een stad gemaakt. In het centrum van deze stad is water en zijn bomen, daaromheen liggen de droomhuizen. Er is ook een windmolen bij met draaiende wieken, die staat helaas niet op de foto. Eén droomhuis is een gouden boot met zeil. De leerlingen hebben ondertussen gewerkt aan technische vaardigheden (kartonverbindingen), conceptontwikkeling en samenwerken.

SPELREGELS

Gelijkwaardigheid en inclusiviteit zijn geen vanzelfsprekendheid in de sportwereld. Ontwerper en onderzoeker Gabriel Fontana ontwerpt uniformen, spelvormen en objecten die je tot denken aanzetten. Ik heb de eer gehad twee jaar geleden mee te doen in verschillende varianten balspellen.  In de spellen wist je soms niet wie er in je team zaten of de regels waren vooraf niet bekend. Hij  speelt met de mogelijkheden om zijn boodschap duidelijk te maken. Dit was echt een verrijkende ervaring waar ik heel dankbaar voor ben. Het is Fontana gelukt mij de boodschap te laten ervaren, voelen. Hier zoek ik ook naar in mijn lessen. Zeker in de ISK waar taal nog geen middel is, maar een doel, moet je de kunstles anders inzetten. 

VEILIG BREKEN?

Jouw veilige vrije ruimte heeft impact op de ruimte van een ander. Om jouw eigen ruimte te vinden moet je misschien wel de regels breken.
Kun je veilig de regels breken? Ik luisterde een podcast over kunst, activisme en burgerschapsonderwijs met Nathalie Roos. Er wordt gesproken over hoe je als docent de leerlingen kan aanzetten tot een actieve rol. Praten is één, maar wat dóe je? Er wordt ook gesproken over hoe je leerlingen burgerschapsonderwijs geeft. Het mag meer gaan over hoe leerlingen in de maatschappij staan in plaats van over hoe je een goede burger bent.

De gespreksleider van de show Aminata Cairo deelt dat bij haar (ook als moeder van een donkere zoon) alle alarmbellen gaan als ze iets hoort over regels breken op school. Regels breken? Hoho dat is spanning, dat is gevaar, dat is onveilig.  Ook luister ik een verhaal van de Correspondent over een school in Eindhoven waar je je in alle vrijheid kunt ontwikkelen. Daar gaan ze ver in op die school. Slechts heel kort wordt er aangestipt dat hier ook veel kinderen zitten met wie het toch wel goed komt. Hoe erg is het dan om een risico te lopen dat je geen diploma haalt?

Het doet me weer eens beseffen hoeveel invloed het op mij en mijn handelen heeft dat ik een witte vrouw ben, opgegroeid in het westen in een warm gezin met open-minded en hoog opgeleide ouders. Ik kreeg als vanzelf een veilige, vrije ruimte mee. In een groep neem ik gemakkelijk het woord of initiatief, ik durf best iets te doen, ik voel me zelfverzekerd en veilig genoeg. Steeds meer besef ik me dat dit een privilege is, beïnvloed door mijn achtergrond en uiterlijke kenmerken. De kans dat ik in hele erge problemen kom is statistisch gezien niet groot en ik voel dat ik een vangnet heb. Dat heeft allemaal invloed op mijn durven handelen. Mijn leerlingen wil ik ook het vertrouwen en de veiligheid bieden zodat zij durven te handelen in vrije ruimte, maar kan ik dit wel bieden en is het eigenlijk wel eerlijk dit voor te spiegelen? Wat weet ik er nou van?
Wat ik wel weet is dat toch wel voor iedereen de grens dun kan zijn. Toen ik ooit de huur een maand niet kon betalen stapelden de incassobrieven in rap tempo op. Ook met gezondheidsproblemen merk ik wel dat ook in mijn leven niet alles zo vanzelfsprekend is als ik altijd al dacht. In het van Abbemuseum luister ik de audiotour lichamelijke ontmoetingen bij de tentoonstelling Dwarsverbanden (aanrader: luister via Smartify-app). Ik krijg mooie inzichten mee over hoe we als maatschappij proberen de invaliden te “re-valideren”. RUIMTE! Er is echt behoefte aan ruimte voor iedereen, dat je mag zijn zoals je bent en dat je weet dat je hoe dan ook van waarde bent. We kunnen niet zonder jou, zonder jou zijn we niet. Voor mij sluit het ook aan bij de Afrikaanse filosofie zoals benoemd door Sophie Bósèdé Olúwolé in haar boek Socrates en Òrúnmìlà. In het westen zijn we zo gewend te denken in tegenstellingen, terwijl het gaat om de “binaire complementariteit”. Alles en iedereen heeft zijn plaats in het geheel. Of zoals ook de filosofie uit het zuidelijk deel van het continet Afrika luidt: Ubuntu, vrij vertaald als Ik ben, want wij zijn.

Hoe kan ik al dit gedachtegoed in de praktijk brengen? Ik kan op zijn minst proberen een veilige instructie te geven. Daarover lees je meer in het onderdeel Kunstdocent?

Opstelling van de leerlingen bedoeld voor alle vakken